11.11.2020
Jak Zagłębiacy walczyli o niepodległość!
Nasz region Zagłębie Dąbrowskie był regionem o silnej tożsamości narodowej. Nie mogliśmy pogodzić się z utratą niepodległości i zaborami. Silne tradycje niepodległościowe przyczyniły się do udziału Zagłębiaków w Insurekcji Kościuszkowskiej oraz Powstaniu Styczniowym i walce na frontach I Wojny Światowej.
Powstanie Styczniowe
W nocy z 21 na 22 stycznia 1863 roku Komitet Centralny Narodowy ogłosił powstanie narodowe przeciwko carskiej Rosji. W zryw włączyli się również mieszkańcy Zagłębia Dąbrowskiego. Zagłębie Dąbrowskiego było szczególnie istotne, gdyż stanowiło obszar przygraniczny. Zabór rosyjski stykał się z austriackim oraz pruskim. Na terenie Zagłębia Dąbrowskiego przebiegała bardzo ważna sieć komunikacyjna Kolej Żelazna Warszawsko-Wiedeńska. Było to ówczesne Okno na Europę. Punkt zbiórki powstańców planowo miał stanowić Zamek w Będzinie, a dokładnie jego wzgórza. Jednak z racji, że liderzy zbiórki nie dotarli do Będzina z powodu m.in. choroby to część powstańców postanowiła przedrzeć się do Ojcowa, gdzie formowano grupę powstańców pod dowództwem Apolinarego Kurowskiego.
Teren Zagłębia był zajęty przez Rosjan i to spod ich okupacji postanowiono wyzwolić część obecnego Zagłębia Dąbrowskiego. Rosjanie, wiedząc o zbliżających się powstańcach uciekli do Prus. Pierwsze wyzwolone zostały Maczki. Później rozpoczęła się tak zwana Bitwa o Sosnowiec. Bitwa o Sosnowiec (noc z 6 na 7 lutego 1863) zapisała się w historii naszego kraju jako pierwsza bitwa, w której użyto pociągu pancernego przy pomocy kolejarzy przerobiono pociąg towarowy, wycinając w nim m.in. dziury, które miały służyć do ostrzału wroga. 5 lutego nad ranem z Ojcowa w stronę Olkusza wyruszył odział składający się m.in. z kosynierów. Z Olkusza powstańcy udali się najpierw do Sławkowa, a później do Maczek, gdzie dołączyli m.in. górnicy. Po dotarciu do Sosnowca powstańcy uderzyli z różnych stron i po trzech godzinach odnieśli sukces.
Przejęcie miejsc strategicznych od rosyjskiego okupanta sprawiło, że to właśnie Zagłębie Dąbrowskie stało się na chwilę (ok. 2 tygodnie) miejscem, gdzie władzę sprawował Rząd Narodowy. Niestety, klęska Kurowskiego pod Miechowem przesądziła o utracie terenu na rzecz okupanta. Odbicie kawałka Zagłębia Dąbrowskiego z rąk zaborców pokazuje jak wielka miłość do Polski cechowała ówczesnych Zagłębiaków. Olkusz i Maczki powstańcy utracili 20 lutego, a Sosnowiec i Modrzejów 23 lutego. Toczyły się jeszcze walki partyzanckie i miały miejsca liczne potyczki, ale nie mogły one już zdecydować o zwycięstwie rozbitych Polaków.
Rok 1905
Drugim ważnym zrywem był rok 1905. W 1905 na terenie Zagłębia Dąbrowskiego odbyły się wiece z udziałem kilkudziesięciu tysięcy robotników, którzy domagali się praw socjalnych. W odpowiedzi na protesty 9.02 wojsko carskie zmasakrowało manifestujących robotników pod hutą Katarzyna (dziś teren nieopodal C.H. Plejada, wzdłuż linii tramwajowej 24). W opinii wielu historyków był to sprawdzian przed listopadem 1918 i pokazanie siły klasy robotniczej śmierć pracowników z Huty Katarzyna nie poszła więc na marne.
Nasz region Zagłębie Dąbrowskie jest szczególnie ważny dla historii odzyskania niepodległości. To właśnie tutaj, Józef Piłsudski chciał rozpocząć powstanie, które miało zapoczątkować walkę Polaków o Niepodległość.
Wybuch w 1914 I Wojny Światowej wzbudził w Polakach nadzieję na powrót Ojczyzny na mapę świata. Do walki ze sobą stanęli wszak zaborcy, którzy okupowali nasze ziemie. Zagłębie Dąbrowskie z racji położenie było kluczowe dla Marszałka Józefa Piłsudskiego. Przy poparciu Państw Centralnych chciał właśnie tutaj rozpocząć działania antyrosyjskie. Latem 1914 roku Zagłębie Dąbrowskie zostało podzielone na dwa obszary. Obszar niemiecki, w którym znalazły się miasta tj. Sosnowiec, Będzin, Czeladź i Zawiercie oraz austriacki, w którym znajdowała się m.in. Dąbrowa Górnicza, Olkusz oraz dzisiejsza dzielnica Sosnowca Zagórze.
Przed rokiem 1914 ochotnicy z Zagłębia Dąbrowskiego brali udział w przygotowaniach do akcji niepodległościowych Józefa Piłsudskiego. W Sierpniu 1914 wsparto Akcję strzelecką, później rekrutację ochotników do Legionów Polskich, która trwała do 1916 roku. Ostatecznie około 2500 Zagłębiaków wstąpiło do wszystkich trzech brygad Legionów, które walczyły o naszą niepodległość.
To tylko cześć działań, którą podejmowali nasi przodkowie w walce za Ojczyznę - bądźmy im wdzięczni i dumni z naszego pochodzenia.
CZEŚĆ I CHWAŁA BOHATEROM!
AUTOR: ADRIAN PIETRZYK